KALORİ HESABI YAPMAK

FAZLALIK YAĞLARIMIZDAN KURTULMAK İÇİN KALORİ HESABI YAPMAK DOĞRU MU?

Bir bakıma EVET. Ama teknik olarak bu sorunun sorulma şekli yanlış. Doğru soru şöyle olmalı: “Tükettiğim kalorilerin vücudumun yağ depolama ve yakma yeteneği üzerindeki etkisi nedir?”

Bunu hemen takip eden soru versiyonu da şöyle olabilir: Kalorileri saymalı mı? Tek bir kelimeyle cevap verecek olursak, HAYIR. Ama sorunuzun cevabını almış olmanıza rağmen, yazının devamını okuyarak cevabı daha tatmin eder hale getirebilirsiniz.

Anahtar 1: Kalorinin Tanımı

Önce biraz temel atalım ve kalorinin ne olduğundan bahsedelim. Kalori enerji içeriğinin birim ölçüsüdür. Bir diğer bilimsel olarak kabul edilmiş tanımı da, 1 gram suyun sıcaklığını 14.5 C dereceden 15.5 C dereceye çıkarmak için gerekli olan enerji miktarıdır.

1000 kalori 1kilokalori’ye eşittir. İşte burada işler biraz karışıyor olabilir. Çünkü pek çok kişi kilokalori ile kalori birimlerini birbiri yerine kullanabiliyor. Tek bilmemiz ve hatırlamamız gereken şey kalori değerinin tükettiğimiz besinin, metabolizmamız tarafından yakıldığında bize verdiği enerji miktarı olduğudur. Bilimsel verilere göre, genel kural olarak belirlenmiştir ki 1 gram karbonhidrat 3-4 kcal; 1 gram protein 3-4 kcal, 1 gram yağ ise yaklaşık olarak 9 kcal’ e karşılık gelir.

Anahtar 2: Hayatımızın Merkezindeki Termodinamik Kuralı

Kısaca termodinamiğin 1. Kuralından bahsedeceğim. Termodinamiğin 1. Kuralı der ki; kapalı bir sistemde enerji değişimi sisteme giren enerji miktarıyla, sistemden çıkan enerji miktarı arasındaki fark kadardır. Şimdi bu kuralı vücudumuzdaki yağ birikimini açıklayacak şekilde uygularsak, ortaya şöyle bir eşitlik çıkar:

        Yağ kütlesindeki değişim = Alınan Enerji – Harcanan Enerji

Anahtar 3: Günümüzün Dogması

Geleneksel görüşün, bir diğer deyişle “günümüz dogması”nın yağ birikimi ile ilgili açıklaması şu şekilde: “Kilo alıyorsun çünkü harcadığından fazla yiyorsun”. Bu neredeyse doğru olan bir açıklama! Ancak, bu cümlenin ifade ettiği anlamının % 100 doğru kabul edilebilmesi için cümleyi biraz modifiye etmemiz gerekiyor. “Kilo alıyorsan, zorunlu olarak harcadığından daha fazla yediğin içindir”.

“Kilo alıyorsun çünkü harcadığından fazla yiyorsun”.
“Kilo alıyorsan, zorunlu olarak harcadığından daha fazla yediğin içindir”.

Aradaki farkı siz de anlayabildiniz mi? Algılaması biraz güç, kabul ediyorum ancak konuyla ilgili yazacaklarım arasında belki de en önemli cümle budur. İlk önerme bize; gereğinden fazla yediğimizde, kilo almamıza sebep olacağını söylemekteyken, ikinci önerme ise; kilo aldığımız durumlarda gereğinden fazla yediğimizi ama gereğinden fazla yememize sebep olan başka faktörlerin de etkili olabileceğine dikkat çekiyor. Eğer “Günümüz Dogması”na inananlardansanız, kalorileri saymanın ve minimize etmenin kilo vermek için tek yol olduğunu düşüneceksinizdir.

Bir sonraki yazımda daha da detaylara ineceğiz 😉

SONUÇ

Asıl cevabını bilmek istediğimiz soruya geri dönelim. Diyetimizde kalori saymak doğru mu?

Yediklerimizin ne kadar enerji içerdiği yani kalori miktarı tabi ki önemli ama bundan daha önemli olan bir şey var ki o da besinlerin vücudumuza ne yaptığı, nasıl etkilediği. Aldığımız kaloriler vücudumuzun ihtiyacımızdan daha fazla enerji tüketmek isteyeceği bir ortam mı yaratıyor? Tükettiğimiz kaloriler vücudumuzun besin maddelerini harekete geçirmek yerine yağ olarak depolanmasını mı tetikliyor? Bu sorular bizim ağzımıza her yiyecek attığımızda verdiğimiz kararı ve yaptığımız seçimleri oluşturmaktadır.

Vücutlarımız en ayrıntılı şekilde dizayn edilmiş Tianhe-1A bilgisayarından daha fazla geri bildirim içeren kompleks ve dinamik sistemlerdir. Bu demektir ki, iki insan tamamen aynı şeyleri yese ve aynı miktarda egzersiz yapsa da yağ depolama miktarları birbirinden farklı olacaktır. Yine, genetik olarak birbirinin eşi olan tek yumurta ikizleri, diyetlerinde farklı makro-besin (yağ, protein, karbonhidrat) öğelerini aynı kalori miktarınca, aynı egzersiz planı eşliğinde tükettiklerinde vücutlarındaki yağ birikimi farklı oranlarda olacaktır.

Ne yediğiniz (genetik vb. diğer faktörlerle birlikte) vücudunuzun yağı nasıl parçaladığını ve depoladığını etkiler. İNSÜLİN, tek başına bir faktör olmamakla birlikte, metabolik süreçte etkili hormonlar listesinin en başında yer almaktadır. Sizin insülin seviyenizi arttıracak ve hücrelerinizin insülin direncini arttıracak besinleri tükettiğinizde, vücudunuz yağ kullanmak yerine, depolamaya öncelik verecektir.

Her kalori eşit değildir. Besinlerin enerji değerleri (kalori) önemlidir, ama tükettiğimiz besinin vücudumuz üzerindeki metabolik etkisinden daha az önemlidir.

Melis Durasi 
m.durasi@gmail.com