Hamilelik diyabeti konusunda merak edilenleri Medical Park Bahçelievler Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Suat Süphan Erşahin’le konuştuk.
Şeker hastalığı gebelik döneminde nasıl meydana gelir?
Şeker hastalığı (Diabetes Mellitus (DM); insülinin mutlak veya göreceli yokluğuna bağlı bir metabolizma bozukluğudur. Özellikle gebeliğin ikinci yarısında plasentadan salgılanan hormonların etkisiyle insülin hormonuna karşı hücrelerin duyarlılığı azalır. Bu durum ise insülin direncine ve dolayısıyla hiperglisemiye yol açar. Diyabetik olmayan gebelerde insülin direncindeki bu artış, insülin üretimindeki artış ile kolaylıkla karşılanabilmektedir. Fakat sınırlı ya da hiç insülin rezervi olmayan diyabetik gebelerde, insülin direnci gebelik ilerledikçe artar ve kan şekerinin giderek yükselmesine yol açar.
Gebelikte görülen diyabet kaça ayrılır?
Gebelikte gördüğümüz diyabet iki sınıfta toplanabilir. Birinci gruptakiler gebelikten önce de şeker hastalığı olan hastalardır (overt diabet). Karşılaştığımız hastaların çoğu ise daha önceden şeker hastalığı olmayan fakat özellikle gebeliğin ikinci yarısı ile birlikte ortaya çıkan, gestasyonel diyabet olarak adlandırdığımız tipte, şeker kontrol mekanizmaları bozulmuş hastalardır.
Hastalığın tanısı nasıl konur?
Gebelerde erken haftalarda başvurdukları takdirde açlık kan şekeri değerlendirmelerini yapmak daha önceden şeker hastalığı olduğunu bilmeyen birinci gruptaki hastaları yakalayabilmek açısından önemlidir. Açlık Kan Şekeri (AKŞ) 126 mg/dl’nin üzerinde veya herhangi bir zamanda bakılan kan şekeri 200 mg/dl’nin üzerinde olan hastalar overt diyabet olarak kabul edilmelidirler.
24–28. haftalarda tüm hamile bayanlar; diyabet taraması için 50 gram glukoz ile taranmalıdır. Gebeliğin daha erken dönemlerindeki ilk vizitlerde ise risk değerlendirmesi yapılarak (ailede diyabet hastalığı olması, gebeliğin ilk haftalarında bakılan AKŞ değeri, daha önceki gebeliklerinde gestasyonel diyabet görülüp görülmemesi, tekrarlayan gebelik kayıpları, izah edilemeyen anomalili bebek doğumları vb.) testin değerlendirme haftası daha öne çekilebilir. Patoloji saptanmasa dahi test, 24–28. haftalarda bu test tekrarlanmalıdır.
Gebeliğe bağlı diyabette görülebilecek sorunlar nelerdir?
Overt diyabetli annelerin bebeklerinde ciddi doğumsal anormallik görülme ihtimali yüzde 6–12 arasında olup, bu genel popülasyonun 6–7 katıdır. Bütün diyabetik gebeliklerde; annede hipertansiyon, açıklanamayan düşükler, sık tekrarlayan idrar yolu ve vajinal enfeksiyon, iri bebek ve buna bağlı olarak artmış zor doğum/doğum travması ve artmış sezaryen oranları, artmış amniyon mayii (bebeğin su miktarında) miktarı, anne karnında gelişme geriliği, erken doğum, doğum sonrası sarılık görülme ihtimalleri artar.
Gebeliğin izlemi nasıl olmalıdır?
Diyabet hastalarının, gebe kalmadan önce jinekolog doktora ve endokrin uzmanına giderek ilaç gereksinimlerini ve gerekli tahlillerini yaptırmaları gerekmektedir.
Diyabetli gebenin, gebe kaldıktan sonra perinatologa, kadın doğum uzmanına, diyetisyene ve endokrin uzmanına ihtiyacı vardır. Bu ekip tarafından;
Annenin kilosu
İnsülin tipi ve ihtiyacı
Şeker tahlilleri, sıklığı, zamanlaması
Beslenme düzeni
Egzersiz sıklığı
Ketoasidoz ya da hipoglisemi durumlarında nasıl davranılacağı
Bebeğin kilo alımı, sağlığı, gelişimi, takibi ve doğum zamanlaması ayarlanır
Anne bu durumları dikkate alarak şeker seviyesini normal seviyede tutarak normal bir gebelik geçirir.
Diyabetik annelerin bebeklerinde akciğer gelişimi gecikebilir, dolayısıyla diyabetik olmayan annelerin bebeklerine oranla (doğum haftaları aynı olsa bile), yenidoğan yoğun bakım gereksinimi daha fazla olabilir. Ayrıca anne karnında beklenmedik ölümler, diyabetik annelerin bebeklerinde daha sık rastlanır. Doğum zamanlamasının iyi yapılması da anne karnındaki ani ölümlerin azaltılmasında son derece önemlidir. Anne adayı da bunun bilincinde olmalıdır.
Tedavi şekilleri nelerdir?
*Diyet: Gebeliğe bağlı diyabet, öncelikle diyetle tedavi edilmelidir. Diyet; yüzde 50–55 karbonhidrat, yüzde 30 yağ, yüzde 20 proteinden oluşmalıdır. Diyet tedavisindeki amaç; aşırı kilo alımının engellenmesi ve insüline karşı meydana gelen doku direncini kırmaktır.
*Egzersiz Ağır olmayan egzersizler ve yürüyüşler ile ortalama 4 hafta içerisinde kan glukoz düzeyinde anlamlı düşüşler kaydedilmiştir.
*İnsülin tedavisi: Gebeliğe bağlı diyabette, diyet ve egzersiz ile kan şekeri kontrol altına alınamıyorsa insülin tedavisine başlanmalıdır. Diyet ve egzersiz ile açlık kan şekeri değeri 105 mg/dl, tokluk kan şekeri değeri de 120 mg/dl’nin altında tutulamıyorsa insüline geçilmelidir. İnsülin gereken hastalar yatırılarak kan şekeri dengelenmesi yapılır. İnsülin büyük moleküler ağırlığa sahip olduğundan plasenta bariyerini geçemez, dolayısıyla bebeği etkilemez. Ağızdan alınan diyabet ilaçları bebekte ciddi anomalilere neden olabileceğinden gebelik döneminde tercih edilmez.
Anne adayının kullandığı insülin bebeğe zararlı mıdır?
Gebe kadında gerektiği zaman kullanılan insülin, kan şekerinin normal seviyede tutmasını sağlar. İnsülin plasentayı geçemez, böylece bebeğe direkt etkisi yoktur. Ancak şeker plasentayı geçtiği için, yüksek dozda şeker bebeğin pankreasından insülin salınımına yol açar. Bu hormon, büyüme hormonu etkisi yaparak makrosomik bebek (iri bebek) olmasına yol açar. Yüksek dozda kullanılan insülin ise annede hipoglisemi yaparak bebeğin gelişimini durdurur, IUGR’ye (ITRA UTERİN GELİŞME GERİLİGİ) yol açar.
Süt emzirmesi anne adayının insülin ihtiyacını azaltır mı? indirir mi?
Gebelik ve emzirme dönemlerinde insülin kullanımı değişiklik gösterir. Süt veren annelerde insülin ihtiyacı azalır. Süt yapımı için annede enerji ve kalori harcanır, vücut şekerinin büyük bölümü süt yapımında kullanılır. Süt veren annede genellikle hareket ve egzersiz azalması olur, bütün bunlar kandaki şeker oranını düşürür ve annenin insülin ihtiyacının azalmasına yol açar.
Diyabetli bir anne adayının bebeği normal ölçülerde mi dünyaya gelir? Anne adayı normal doğum yapabilir mi? Sezaryenle doğum yaparsa çabuk iyileşir mi?
Diyabetli bir annenin bebeği, eğer annenin gebelik boyunca şeker seviyeleri HGB A1C seviyesi normalse, bebek de normal kiloda sağlıklı bir şekilde doğar. Normal gelişen bir bebek için sezaryen endikasyonu yoktur, diyabetli anne normal doğum yapabilir. Fakat sıklıkla karşılaşılan şeker kontrolsüzlüğü; bebeğin irileşmesine, böbrek kalp omurga anormaliklerine sebep olur, gebelik tansiyonu çıkabilir. Bebeğin 4000 gramdan fazla olması, şiddetli preeklamsi gelişmesi ve fetal strese girmesi gibi durumlarda sezaryen gerekebilir. Yara iyileşmesinde gecikme ve yara enfeksiyonu normale göre daha fazla olur.
Tatlı ve ağır yiyecekler aşeren anne adayı ne yapmalıdır?
Diyabetik anne ya da gebelik sırasında diyabet tespit edilen annenin mutlaka diyetisyen kontrolünde olması gerekir. Aşermek, gebeliğin belli dönemlerinde görülen bazı yiyeceklere karşı aşırı istek olması halidir. Bu durum karşısında diyabetik anneye zarar verecek gıdalar isteğine karşılık anne adayının fedakârlık yapması istenir. Anne adayı, gebelik boyunca şeker seviyesini bozacak gıda alışkanlığı ya da isteklerinden vazgeçmelidir.
Diyabetli olan anne adayının aile bireylerine ne gibi görevler düşer?
Aile için yeme alışkanlığı gebeye göre değişmelidir. Anne adayının diyeti bozacak yeme alışkanlığı önlenmelidir. Diyabetik annede vajinal mantar sık olacağı için cinsel ilişki sıklığı azaltılmalıdır. Baba adayının gebelik kontrollerine beraber gitmesi önerilmektedir. Anne adayının stres korku gibi kan şekerini artıran olaylardan korunması sağlanmalıdır.
Hamilelik diyabeti olan anne adaylarının beslenmede dikkat etmesi gereken her şey için buraya tıklayabilirsiniz.
GÜNLÜK TAROT FALINIZ
